Hinemlo` Natibo
Pago na sakan, klaro na i daibetes i primera chetnot ni umaminansa i hinemlo` natibo siha guine. Punta pot punta, megai esta mansinasapet nu este na chetnot. Pot primet biahe lokue`, guaha mas ke dos mit (2,000) maninaffekta esta nu este na chinatsaga.
Kontodo i lehislatura ha apprueba sentron daibetes pot rason na mampos megai taotaota mannina`ye nu este na hirida. Hafa na ta mente este na asunto pago na biahe?
Este i daibetes ha fatotoigue i natibo dispues de 40 años idatña osino guaha ha` ayo i maninaffekta lataftaf. Lao memegaiña gi taotaota manhinatme nu este na chinatsaga dispues de 40 años. Uno klaro pot este na chetnot gi halom mannatibo: Mampos chadeg maliñgo hinemlo` natibo ke hafa masoda` gi halom manmalañgo giya Estados
Unidos de America. I kuestion sa` hafa na taiguine este na chinatsaga gi halom taotaota ke otro rasan taotao?
Masupopone na layeye gaige problemata gi neñkanota–mampos mangulosu hit mantika yan faet` (maasen)–na neñkano` siha. Este i dos ya dumaña yan baba na bisiu, mas ha atbansa estao este na chetnot. Dispues, todo otro chetnot gi gaige giya hago, tat komo reñihion osino korason, mas mansineyo` para u fan adet mas ke `nai tininanaye hao daibetes.
Siempre i hospitatta guine u choneg mas edukasion publiko pot este na chetnot. Rason na para u guaha este na animo sa` yangin i malañgo tiha tatiye i otdin mediko pot amotña osino neñkanoña, guaha para u finañago mas komplikao na chetnot siha tat komo matai i sisteman riñihion ya los uttimos obligao na un` ma-daialasis (dialysis) pot para umalagnos i bineno gi halom haga`mo osino un` fafana` dimalas dispues.
Mientras areglalao este na programa siha, mauleg un` tatiye abison mediko pot amotmo, kinanomo, eksisio diaramente kosake siña ginen hago mismo ta ataha este na chetnot pot no u adet kontra i hinemlomo. Muñga machansa estake i solu remedio i para uma-utot damagasmo osino mano gi adeñgmo sa` inadite nu i daibetes. Na satton hao gi inadahen hinemlomo pot hago mismo yan i familiamo. Si Yuus Maase` yan ghilisow!