Hu chage un` pairen sahyan
Manmatayo` un` ogaan` gi mapos na semana yan un` fotte na kalenturan sanhalom. Era finañagon chetnudan riñihonho. Huna` katman ñaihon siñientegho lao mampos i laolao fotte na ni pusuelon kafe ti siña hu guot` mauleg. Luhan i asaguaho ya ha agañg i 911. Sigeyo` gi un` banda umesalao para u kansela i ambulance lao esta i los prohimos man-estaba gi hiyoñg gima` mame.
Hu disidi umaprubecha finatton niha lamayot patte pot imbelekeria. Masinturon tataotaoho gi gurney (katren ambulance) pot no baiho poduñg gi birada siha. `Nai sige katan gi hospitat, kontento siñientegho sa` gaigeyo` gi fitme na kanai professionat na empleao EMT. Hu tuñgo` na mana` fañiñila` i kandet asut yan agaga` pot emehensia. Hufa`yo` lokue` senmalañgo lao era sige hu ñgelo` amanoyo` esta na soñgsoñg `nai gaige ginen i santatte na bintanan i ambulance. Mañge` na air-condision-yo` lokue` gumuaguaife na esta hana` matuhogyo`. Chumaleg maisayo` na “fañuha sa` mamamaila` i paire”.
Gi halom i Emergency Room (ER), kanaha` pareho kuestiona mafaisenyo` ni enfetmera yan mediko taimano finaisen i EMT team. `Nai monhayan machule` haga`ho yan otro siha nesessidat pot para uma-ina gi labaratorio, sige kumefaliñgo maigoho` kulan mañge` na sikat patgon ni pago ha` para u kone` maigoña. Lao makat hu huchom mataho piot `nai matto un` hinasso na buente gi halom este na kuatto `nai manmafatto i manmofona para umarikonose kao haye para umanae` settifikon “Mas matuñgo`ña as….” A` Saina!
Mientras tantos, ti hoñgiyon na este na kuatto i hagas hu suhahaye piot sa` lamegai hulie` mana` fanhalom pot serioso na aksidenten tumobet, chetnot amko`, osino chetnot despedida yan uttimo disposision. I kuatto ti para pumaseho `an taya` hafa un` chochogue. Kuatton para emehensia yan hihot finatai osino gotpe. Matto gi hinassogho akuanto fumatinas guato gi ICU ya manfelis dispues osino ayo uttimo i Emergency Room antes de umakone` para i kahon ais man-matai (morgue) sa` man-dimalas.
Lao hu aksepta deste 1989 `nai hu pega fiet haaniho gi Saina na maseha hafa disposisionña, listoyo` umaksepta ma-agañgho segun i planuña. Muñga manluhan sa` gi primet lugat i Saina hit muna` fanhuyoñg, Guiya solu lokue` para U konduse hit ginen este na tano`. Kontodo defunta nanaho guaha `nai ha yeyeñgyoñg iluña `an ha faisenyo` kao listoyo` matai ya hu oppe ensegidas “Huñgan!” Era guaha finaposho na ni uno siña kumomprende soluke malofan hao gi mismo fina` potput yan tadoñg na halom tano` `nai todo atmos bandan mahihot na chalan hinelala`gue hao nu i tai fondo na kantit. Pot este na rason na gi tinayuyotho diaramente, hu gagagao i Saina na satba i pumalo ginen ayo na finaposho. Diberas, makat na kiluus`!
Sin ta diñgo i asunto, rason na taiguihe kondisionho gi mapos na semana lamayot patte pot inestotba i chetnotho daibetes `nai chumetnudan reñihonho. Serioso para un` padese gi todo patte gi sanhalommo yangin esta nina`ye hao daibetes. Inatisa mas todo chetnot ni kumahulo` gi sanhalommo tat komo korason, higado, reñihon, yan otro siha na chetnot. Afañielos, maseha sumen makat na otdin manae` hao nu i mediko `nai esta hao daibetes, pot fabot na guaha mas satton na inadahe sa` esta i hinemlomo ti pareho yan i hemlo` na taotao.
Gigon un` diskuida hao nu i neñgkanomo, siempre dispues un` padese bachet, lamas adeñg ni tinatitiye ma-utot osino kañgrena, piligro yan pipino` na chetnot reñihon, korason yan higado. Gaige haanen miyo gi dos patman kanai miyo. Tatiye i abison mediko sa` siha lokue` man-ansia lumie` na felis yan homlo` hao gi kareramo. Si Yuus Maase`!