Prinsipion demokrasia debi umakorihe
Deste mafañagon gobietnamention Marianas, guaha un` dañkulo na linache ma-establese ni finañago nu i Covenant Agreement. Guiya este i mañegan prinsipion demokrasia `nai debi i majoria umatatiye disisionña gi todo asunton linahyan.
Pot ihemplo: I kuetpon lehislatura gaige na iya Luta yan Tinian pareho na numeron senadot yan Saipan `nai klaro na ni tana` daña i dos isla, ti u upos mas ke 10 mit taotaoña. Estegue` i 10-mit na taotao mamatitinas disision para i 40 tantos mit na taotao ni mangaige Saipan.
Lache este na areglo gi papa` sisteman gobietnamenton demokrasia. Debi i mayoria u famatinas disision para todos. Gi pagogo ha`, i minoria ginen Luta yan Tinian mamatitinas disision para i mayoria ginen Saipan. Ginen este na disareglo na todo i tiempo metgot mama` disision representanten Tinian yan Luta ke Saipan. Baiho repite: lache este na areglo!
Esta namatman lokue` i senadotta ni hagas maletke i asunto pot no una` fan bubo mangachoñg niha gi gima` senadot osino sanhilo` na guma` lehislatura. Ni uno gai sensia dumañae` i maplaiteteha pago gi menan i mas supremo na kotte giya America `nai mafafaisen para u diroga este na lachen areglo. Ti komprendiyon posision niha `nai ha bende direchon mayoria ni ha represesenta pago gi sanhilo` na guma` lehislatura.
Este na areglo mamañago problema siha deste programan scholarship esta disposision kontribusion tax para Labor Day picnic giya Luta gi mapos na mes. Matuñgo` ha` na mampos chafleg i kinalamten ekonomian Marianas ya dimas mohon de u fañaonao gi inadahen i dididi` na guinahata, manpicnic yan salape` kontribusion tax i mayoria sin konsiderasion.
Haf` taimano na estudianten Luta mas megai maresisibe na fondun scholarship ke estudianten Saipan? Kao propio este na disision piot `nai pareho eskuelan niha i dos estudiante? Hafa na achogha` matuñgo` na chafleg Saipan, magulusune machule` kontribusion i mayoria sin minalago niha? Para ñgaian` `nai u fagpo` este na abuso gi direchon mayoria mamatinas disision para todos?
Hu nanañga lokue` i senadot Saipan na u fañguentos ya u madañae` i keha gi mas supremo na kotte giya America pot para umana` dinanche este na fatso. Lao mampos mansilensio kulan mohon lasarinu i direchon mayotmente giya Saipan ayo na mafa` taya` i asunton. Ke lao haye señores in` represesenta guennao na kuetpo, i publikon Saipan pat hamyo mismo? Mañgge i sensian matatñga gi hafa direchon mayoria ni maseha mano gaige na kabales ma-eksisisia gi halom tano` demokrasia siha gi entero elmundo? Na mafñot sinturan miyo sa` siempre baiho faisen hamyo gi propio na okasion hafa na mampos mandoli hamyo gi direchon mayoria ni in` represesenta?
Hu diseseha na i disision i supremo na kotte giya America u faborable gi manana`lon primera direchon mayoria gi todo finatinas disision para todos. Este na direcho todo siña ta soda` gi entero 50 na estados giya America. Hagas ha` suspichosu este na probision gi Covenant Agreement ya olara mohon ya u guaha mauleg yan petmanente na areglo `nai para umanae` i mayoria direchoña gi bandan disision linahyan. Si Yuus Maase`!