Ayudo para otro fuera ke natibon Marianas

By
|
Posted on Feb 22 2000
Share

Mampos ti umaya i ginagao Presidente Clinton pot ayudo para Africa yan nasion siha giya Caribbean yan i ha pestsisige na asunto kontra Marianas. Mangagagao appruebasion kontrata ginen Congresson America para u ayuda este siha na nasion.

Gi mismo tiempo, hita ni mansudadanon Amerikano manmachanda gi un`banda kalan mohon ti mañasaonao hit gi papa` banderan Estados Unidos de America. I ha petsisige mampos na diskonsuelo para hita ni pumega inañgoghota gi papa` kontratan i Covenant.

Buente ti kabales yan klaro na abisu mananae` si Presidente Clinton na taiguine diskalentaoña i ha gagagao para otro `nai gi mismo sakudida para u luño sudadanon Amerikano ginen iya Marianas. Este na mañaña, offisiat Depattamenton Interior yan otro siha kontrariuta fumufunas i inañgogho yan konfiansa gi sisteman gobietnon federat giya Washington.
****

Yangin inna` bali futuron famaguon miyo, pues debi kada uno u tutuhon kumuestiona hafa bidadaña i representanten Marianas giya Washington na malofan un` akto gi papa` guieñgña ya ti ha lie`. Mas ke $10 miyon pesos na gasto gi offisinan iya Washington ya taiguine resuttaña i malofan ha` i higante gi madog hagua ya ti ha lie`?

Guaha direchon kada uno gi entre hita kumuestiona hafa bidadaña sa` ginen kalaguagta i salape` ni magagasta gi offisinan Marianas giya Washington. Klaro na ti oppan ha trumpeta hafa dicho sentimenton i taotao ni ha represesenta guihe lago. Siña ilegña na ha chochogue chechoña. Lao jusrtifika haf` taimano na malofan i higante gi madog hagua ya ni guiya mismo ti ha lie`.

Dispues estaba guine giya Marianas `nai makonsidedera ayo na akto i para u luño petmamente todo finachucho`ta para ta adelanta haanen natibo. Pot fabot repara i pago monhahayan masusede yan hamyo mismo in` pesa kontra i mas ke $10 miyon pesos na kontribusion miyo pot operasion offisinan Marianas giya Washington.
****

Haf` taimano na i taotao hiyoñg mañganlalamten pot direchon natibo gi proposito `nai para uma-amot Marianas direchoña gi eksision para u gobietnan maisague`? Este na kuestion debi kada uno–Chamorro yan Carolinas–u faisen maisague` sin ditension.

I uttimo plumaitea este na asunto i ginen gobietnota as Froilan C. Tenorio. Los dimas, manfugo i mangaige pago gi timon batkon Marianas. Entalo` fugon manog osino hagas ti mana` presiso proteksion direchon taotao tano` gi eksision para ta gobietnan maisa hit.

Lao todo man-e`esalao pot futuron famaguonta `an manhuyoñg gi estrakadan tano` politika. Buente manyayas esta i los prohimos na achogha` dididi` na espanto, fuera de mangupo hulo`, lao manmaisen taimano na tinatkilo` para u tayuke. Dios miho!
****

I plaset politika dañkulo matulaikaña sa` o`sun i natibo umensinahyao pot chochu` `nai siña mangai appottunidat manmañoda` para mantension familian niha. Yangin i appottunidat chochu` mampos fatsu, pues estague` ayo i hagas hu repite deste tres años malofan ni mafananaan` gi fino` English “Wealth and Jobs Creation”.

Guiya este na konsepto i para tana` guaha mas homlu` na kinalamten presente siha na industria yan otro siha para u guaha mas fondun publiko yan chochu` guine giya Marianas. Dimas de uma-atetuye este, duro i lehislatura gi mapos na sais años ha choma` i kometsiante siha guine yan mas mantailaye na lai.

Masusede este `nai lamayot patte ni mangaige gi mapos na lehislatura hafa` kontrario ayo na patte gi komunidat Marianas (Bisnis) ni manae` pudet mamatinas ganansia. Yangin para u guaha hinesguan, pues faisen maisa hao deste ñgaian` na obligasion gobietno para u fama` ganansia?

Komprende na yangin ti ta abiba man-antao siha na areglo pot kinalamten bisnis, pues mas kohu i fondun publiko ni tana sesetbe para sisteman edukasion, hinemlo` yan otro siha manpresiso na setbisio guine. Si Yuus Maase`!

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.