`Nai ha diñgo hit i asunton

By
|
Posted on Oct 28 1999
Share

Gi uttimon ochenta siha na sakan, machuchuda` mage miyon pot miyon na salape` gi atkilon tano` natibo. Bula koble para ayo siha i mansuette. Kada dia hit mangupot kalan mohon taya` agupa` osino kada dia matto si Santa Claus yan regalo gi hilo` galaideña.

Para i lineka`ho, pot primet biahe hu siente kuanto dinikike`ho. Lao hu diseha felis yan mauleg para i mansuette guihe na tiempo. I salape` gumugupo halom ginen sanhaya, umesgen hegso Tagpochau papa` gi `nos kuantos soñgsoñg. Para i ti manmañage, hita i manñgaha` hulo` gi lañget yan un` diniseha na puede i Nanalibreta U nae` hit maseha dididi`. `Nai timatto ennao na ginagaota, ta suñgon gi hilo` hinimidde ya ta petsige hagas modun linala`ta.

Ayogue` na tiempo mohon i natibo ni mansuette siha dañkulo na fiñkas `nai umapolu dididi` para `an matto oran nesessidat familia. Dicho i tiempo `nai u fan ma-ayuda mohon i natibo gi pine`lon dididi` gi fiñkas niha gi ma-establesen maseha dikiki` na bisnis familia. Para ayo i pumetsige este na chalan–mababan bisnis familia–mansuette sa` ha usa salape` niha para umana` fañago mas ke orihinat na fiñkas. Maseha dididi` chatsaga i kinalamtenta, lao enfin guaha maseha dididi` humahalom ginen i bisnis.

Tinatitiye este nu i hinalom otro sago: Uson ais (amot bineno) ni lumachai fiñkas familia. `Nai hokog este na fiñkas, kontodo kosas halom guma` yan i uttimo dignon palaoan na asagua machuda` huyoñg ginen pettan sanmena. I hagas na fitme yan areglao na pogse` familia, kumalo mas ya lamegai mandimalas gi hilo` dibutsio. Mampos hana` tristeyo` este na pasuta gi kinalamten natibo.

Buente naturat i masusede gi tiempon abundansia `nai humalom un` dañkulo na minagof gi entalo` natibo. Ha hatme hit i airen gupot ya gi karera mona, manmalefa hit na guaha lokue` agupa`. Esta masisu sensenho guihe na tiempo sa` hu daflogue tininon katne yan guihan gi fina` lancheria yan kanton tase. Ti presiso na bai` famahan maneska. Bula gimen yan fina totche gi hilo` lamasa. Kontodo i lalu` yan galagon halomtano` manyomug guihe na tiempo.

Tres años tatte, estabayo` gi un` familia manayuyuda gi finagpo` matai `nai tumotohge un` atuñgo`ho ya chetton inatanña gi hegso` Tagpochau `nai ilegña: “Ai señor, gi maposña na sakan mamopoduñg ha` i salape` ginen ayo na hogso`. Pago, achogha` hu fafaisen i chiñge para u hala papa` maseha un` peso, timalago man-osge”. Duro i chaleg gi entalo` mangachoñg.

Ala kuenta ayo na fino` amiguho dos asunton `nai popoduñg: Taya` esta atkilon yan benden tano`, ni tampoko para fahan ais (amot bineno). Este na suette gi halom natibo magtos petmanente `nai pagpag i buchen Japon. Tres años (1997) `nai tinemba Japon sa` taya` inadahe gi biyon na salapeña ni maseñala para ayudo dispues de geran dos. Esta pago umaronsasada ya sige ha pache tatte i madog siha gi abubuña.

Guaha leksion ginen este na finaposta: 1). I taotao munana` sahñge gi tiempon abundansia para `an matto maseha hafa na gotpe. Ala kuenta man-e`ensinahyao hit gi katkuet lugat pago pot para tafan mañuho hanom gi sumi` na tañken familia. Ni poñgpuñg gi fondon tañke siña ta soda` na biahe. Mana`lo hit tatte gi hagas hayuta osino modun linala`ta sige mandibina kao u fatto talo ayo na suette. Ilegho na hokog mames esta medio karera gi otro siglu. Pago, maila` ta rikohe tatte hinasota ya ta planuye mona i futuron i manatatte sa` siha munesessita ayuduta. Si Yuus Maase`!
****

`Nai matai un` prohimo, kinene` as San Pedro pot para u finanue` nu i lugatña gi lañget. Ha repara i prohimo na bulan kahon, paire siha na kareta, guma` dañkulo yan todo klasen attikulo manmagogode nu i lamlam na leston amariyo. Ha faisen si San Pedro hafa na manmalestune ayo siha na kosas. Ilegña si San Pedro: “Oh, guiya ennao siha i hagas manmagagao gi hechuran tinayuyot lao ti mana` fan hanao sa` manpara i hagas gumagao”.

Strictly a personal view. John S. DelRosario Jr. is publisher of Saipan Tribune

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.