Palabramo solu satbasionmo
Este i fino` lahe solu satbasion kada uno gi entre hita. Yangin sesso flohu yan gueko i fino`mo gi prohimumo, pues sulon lokue` i inañgogho giya hago `ya los uttimos hago mamadese.
Un` metgot yan fitme na haligen tradision natibo i fino` lahe. Este solu para u dinetemina reputasionmo. Este `nai mau`udai fuetsan yan sustansian fino`mo piot `nai sumaonao i linahyan.
Sumen presiso gi halom man-kabayeros na intakto este na punto giya siha. Yangin sesso machukan sa` mueye`, pues kontodo futtunamo lalailai gi halom tasen “buente”.
• • • •
Guaha siha na kabayeros hu añgogho finacho`chu` niha gi tutuhon. Lao mientras mas hu tuñgo este siha na señores yan señoras, mas homhum i hagas ma`lag un`rato na inañgogho gi tutuhon.
Ayo mas chaot-ho gi offisiat publiko siha i lumañgag huegon kustumbren fatsu pot petsonat na interes niha. Mas mana` tatkilo` i hafa siña ha benefisia petsonatmente ke unesto yan kabales na interes hinerat.
Este siha na klasen offisiat i mas ti man-maug` gi siyan niha. Siña u fatto dispensasion ginen i publiko pot mina`ase`, lao i reputasionña siempre u tinatiye esta i naftaña. Na`mase` i prohimo gi katkuet manera.
• • • •
I taotao ni sesso mama` fanihe osino lagse` na asule, ni mismo familiaña ti maug` yan gueko na respeto solu regaluña.
Kuanto hu lie` deste tiempo man-hugando nu este na huego ya pago man-e`ensinahyao ausilio sa` hokog inañgogho para siha.
Todo chalan ni mapokate, kantit gi todo atmos banda. Man-ñgaha` hulo` gi lañget gi uttimo finaisen hafa na taiguine na modun linala` pumalo`pu`gue`.
Lao, ni uno chumoneg i prohimo guato gi sasalaguan chatdisisioña siha. Solu guiya pumetsige un` chalan lao ha tuñgo` ha` na dispues de a`gañg na esalao, siempre matai ennao na esalao sa` afagaogue` gi uttimo. Ni cha`guan gi papa` adeñgña ti u hiniñgog, ni tampoko i edot siha.
• • • •
Uno gi mas guaguan na kualidat gi checho` linahyan i abilidat ennao na prohimo umekuñgog sentimenton i taotao siha gi señgsoñg.
Megai ti fumatinas este na lista gi entre mangaige pago gi siyan publiko siha. `Nos kuantos ha` siña man-halom. Taya` petsonat gi haye kualifikao sumaonao guine na lista sa` maseha sesso ti umakonfotma hit na dos, ti matulaika i fakto na uno hao gi halom i antao na representanten publiko.
Huñgan, ti todo lokue` asunton linahyan ni hu ebalua yan analisa u tacho komo ma-imprinta gi hilo` un` fitme na acho`. Lao, klaro hu sasañgan sentimentogho ni kinakatsu nu i siñienten mayoria na mamoble guine. Dudayo` kao man-listo hamyo kumontra i sentimenton i taotao siha gi señgsoñg. Piot sa` hasan `nai talie` na guaha magahet ume`ekuñgog hafa diberas sentimenton i taotao siha.
Lao este na finatso, sinkuenta pot siento gaige lokue` i publiko ni pumega halom este siha na señores yan señoras. Debi ta aksepta na hita lokue` mañasaonao gi problema. Uniko remedio i para ta husga kabales haye na biahe para u representa i interes publiko sin ditension. Hahasso este gi fina` sena yan diñana` familia siha. Si Yuus Maase` yan ghilisow!
Strictly a personal view. John S. DelRosario Jr. is publisher of Saipan Tribune.