Impottansian bisnis giya Marianas

By
|
Posted on Jan 27 2000
Share

I kometsiante gi maseha mano na komunida solu u-mestablelese bisnis siha gi hilo` animo na tinituhon pot para u fama` ganansia. Yangin felis todo, pues mama` ganansia. Ginen i ganansia ni ha fatinas, man-emplea taotao pot para u inayudaye gi operasion bisnis. Todo i dos man-apapase kontribusion tax halom gi kahan publiko. Ginen este na kontribusion `nai tachuchule` salape` para apas todo man-impottante isha na setbision publiko.

Ni unabes `nai talie` depattamenton osino ahensian gobietno man-establese bisnis pot para u guaha finañagon nuebo na fondu gi kahan Marianas. I fondu gi kahan publiko mafatto ginen kontribusion tax bisnis. Layeye, i sueddon empleao yan apas todo setbision publiko mafatto ginen kontribusion tax. I sisteman mamatinas fondu taigue gi bandan gobietno. Gaige este na fuñgsion gi komunidan bisnis.

Pot este na motibo na sumen presiso na u guaha tinilaika gi manera `nai ta trarata i kinalamten bisnis siha guine. Kumeke ilegho, yangin i fuñgsion mamatinas fondu mafatto ginen i ganansia siha ni finatinas i komunidan bisnis guine, pues debi i gobietnamento (administrasion yan lehislatura) u listo kumayon gi hechuran lai siha i ginagagao na akto para u soyu` mas homlu` na kinalamten yan operasion bisnis. Yangin fatsu este na patte, pues kontodo i ganansian bisnis siha siempre menos gi uttimon i sakan.

Punto: `Nai homlu` i kinalamten bisnis ya hita mismo mañaonao para ta abiba kinalamten este na patte gi komunidatta, pues naturatmente na u guaha mas lagse` na operasioni bisnis maseha makat gi pago siha na mattiro ni finañagon poduñg ekonomian Japon yan Asia ni tinatitiye nu i baba siha na mensahe ginen kontrarion Marianas giya Washington ni dumiseseha muñega direchota gumobietnan maisa hit. I tatatte na asunto solu (federal takeover) nahoñg na daño kontra Marianas sa` ha destrosia reputasion tano`ta gi entero elmundo.

I asunto ni mapetsisige nu i federat mampos ti umaya yan mensahe na paire ekonomian iya Estados Unidos de America. Mientras magogosa appottunidat ginen sano na kinalamten ekonomia, gi mismo tiempo siha lokue` umespipiha para u luño` i ekonomian iya Marianas. I kuestion: Lao ti manpatte hit gi papa` banderan Estados Unidos de America? Na ti ma-establese este gi papa` i Covenant ni muna` mafañago i presente na sisteman gobietnamento?

Gi alacha siha na estrakada, mampos tristeyo` `nai hu e`ekuñgog i ginen kabesanten lehislatura siha ni mampos man-silensio. Mampos man-ñaba` gi madefenden direchon Marianas siha. Taya` fehman yan fitme na presentasion na direchon Marianas i machachanda yan kao magahet na siña machogue i mismo gi otro siha komunida gi halom 50 na estados nu i mismo kontrario. Mampos fatsu siha i presentasion na esta fufugoyo` gi fatachoñgho.

I representadotta as Juan N. Babauta mismo sumoyo` ma-inkluson sueddon federat gi bisnis siha guine sin inestudia gi konsekuensia gi manbibisnis siha giya Marianas. Amigo, yangin unna` daña i neñkano, transpottasion, apas hinemlo` yan otro siha insurance, i hagagana i hutnalero ginen hiyoñg mas ke $6.10 gi ora. Mas este ke mapropopone na sueddon federat. `Nai manmafaisen para u fan manae` nu i mismo sueddo lao siha u prebeniyen maisa siha nu este na prebilehio, memegaiña ti manmalago`. Lañget i presente na areglamiento para siha, sasalaguan para industrian Marianas piot sa` sesso gueko yan tai pisu i un` lalagnos ni kontra yan sentimenton taotao tano`.

Pot primet biahe, maila` ta aregla halom gima`ta gi papa` dicho siha na asunto ni para u petsige si señor Speaker Benjgno R. Fitial. Maila` ta abiba man-sano siha na asunto pot para ta soyu` u-mestablese mas homlu` na lugat bisnis `nai siña u guaha mas kontribusion tax para chochu` yan apas nesessidatta siha. Si Yuus Maase`!

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.