Diskuido gi salape` publiko

By
|
Posted on Feb 20 2001
Share

“Kada un` passo mona, siete tatte. Estague` pago na mangaige hit gi fondu yan i yatatatte pot diskuido”. Fino` un` menhalom na prohimo `nai sige ha konsidera i man-abarambao siha na disposision osino asunton linahyan.

Buente pot diskuido osino inipos metgot mampos i napu ni pumanag hit na ni uno tumacho pot para u reskata hafa tetehnan gi añglo` yan chatfondu na kahan Marianas.

Ta fofuye mas chat-disision i ta padese pago `nai duro i lehislatura (gi mapos na sais años) man-apprueba man-lache siha na lai. Mañasaonao hit gi destrosion i kalu na pisun ekonomia kalan mohon tiempon abundansia, lao fakto na tiempon eskases osino chinatsaga.

Humuyoñg un` prohimo ya ilegña na “guaha planon mame” lao mau`udai ha` gi mismo galaide`. Mamatkikilo i otro ni malalago sa` ti ha komprende i asunto ya umesuette na puede ti maripara inosenteña gi este na asunto piot pago `nai mas didog i chinatsaga.

Machoneg ginen sanpapa` na guma proposito siha pot para umareskata hafa sosobla gi satgen gueko na pottanmonedan publiko. Man-guot` mahetog i sanhilo` na guma`. Buente ti ha komprende i asunto osino mahasñgune sensian kadu` ignorante pot politika dimas mohon de umaprekura inapprueban benefisioso siha na akto.

Afañielos, kada uno gi entre hamyo pot fabot adahe amano i siña i dididi` na ginanan miyo. Mas u didog chinatsagata gi halom i deste pago esta i tres años yan pago. Mas menos siempre i pottanmoneda gi kahan publiko. Yangin ti presiso na un` gasta i dididi` na pottanmonedan familia, na` sahñge para `an matto ayo na pagyo i ta nanañga pago.

Este na chinatsaga finañago `nai dumaña i mattiron ginen hiyoñg yan diskuidon ginen halom. Ti manlisto i guaddian pettan sanme`na tumagam hafa mamamaila`. Gi mismo tiempo, sige i gipot `nai matto i saki gi kusina ya ha chule` i ta popo`lu na fiñkasta. `Nai manana si Yuus, taigue i tana` sahñge para usuta gi sigiente dia. Man-achacha bulacho i taotao guma` yan bisita.

Gi mismo tiempo, sige hu konsidera kao magahet na taya` konsiderasion gi futuron i famaguonta siha na taiguine na mattiron diskuido para u irensia.

Megai na famaguonta esta monhayan manmama` disision hafa para u chogue yangin felis ya makomple estudion niha giya America. Memegaiña siempre kalan bisita ha` mage gi tano`ta lao taya` fitme na plano para u fañaga guine. Tutuhon milalag dilibiu i mas man-edukao na natibo siha pot diskuiduta.

Mafatto lokue` gi hinasogho kao i presente na kondision i prefekto espehos hafa mamamaila` para i tano` `nai mafañagoyo` yan i otro prohimuho siha. Kao i chinatsaga pot diskuido i irensiata yan rekueddota para i famaguonta siha? Diberas ti hu komprende hafa gaige gi hinasson ayo i umatrebi siha ineffresen setbisio para i publiko hinerat.

Gi pagogo ha`, ni guaho mismo ti ansiosuyo` kumelie` hafa mamamaila` para i famaguon Marianas. I hagas ma`lag na mapagahes esperansa (hope), mas homhum gi sanhaya na patte giya Marianas. Puede uchan i mamamaila` ya ti` dañkulo na pagyon chinatsaga pot diskuido siha. Si Yuus Maase`!

Strictly a personal view. John S. DelRosario Jr. is publisher of Saipan Tribune.

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.