Triste na finapos un` malañgo
Hu tatai estorian Señor Moses Noburo pot AIDS, un` chetnot na solu chalan i para un` nañga finataimo. Ha gomgum korasonta i satton na planuña umasagua yan i guinaiyaña, lao matai `nos kuantos dias antes de umakonsige planon niha ginen chetnot AIDS.
Dispues ha soda` i prohimo na tinatmegue` nu i chetnot AIDS ginen i nobiaña ni matai antes de u akamo`. Mampos nina` inkabukao hinassoña si Señor Noburo `nai masañgane na kontodo guiya tinatme nu este na chetnot. Sige umensinahyao i prohimo ginen asegurao na kondision na ti apmam siempre u matai. Pinalopu` este nu i mamahlaoña yan taimano para sañganeña gi familiaña pot este na kondision.
`Nai esta ni mona ni tatte, ha agañg i chetluña palaoan ya ha sañgane nu i kondisioña. Prinimete nu chetluña na ti u chalapon hafa pinadesiña. Matto dispues mage pot para u siha yan i familiaña. Uttimoña ha sañgane siha hafa pinadesisiña gi hilo` minamahlao. Ti dudayo` na buente i prohimo mimilalag lagoña `nai ha lagnos huyoñg i hagas ka guot` na sikretuña pot chetnotña.
Este na chetnot mafatto giya hita ginen checho` konkabido, uson dulog ginen amot bineno yan imbeninao na haga` (blood transfusion) ni ti marikonose kao safu. Dañkulo i tinatme nu este na chetnot para u padese estake u ma`agañg ni Saina. Makat na chetnot sa` todo pot todo initot papa` i hagas metgot na hinemlo`mo. Estake para un` inadite, siempre tutuhoña nimoña (pneunomia) gofesmo.
I rason na ti amtiyon este na chetnot sa` uma`atog gi halom titanos (brain cells) ya ti siña hinatme nu i amot. I asukat tataotaomo solu alimiento siña humatme titanosmo lao ni este ti sinede komo tumobet amot para halom gi titanos taotao. Estegue` chinatsagaña i chetnot AIDS `nai solu garentia i para un` nañga finataimo. Pot esso, dimas mohon de un` chansa man-aligao pipino` na chetnot halom gi gima` familiamo, maulegña un` faisen maisa hao kao bali i daño yan minasapet kontra i familiamo.
Este na asunto solu hita mismo siña chumanda ginen satton na atetu deste checho` lahe, uson dulog amot bineno yan inadahe gi manaen` haga`. Hunanae` un` dañkulo na agradesimiento si Señor Noburo pot ha baba korasoña pot para una` fanmanuñgo` i publiko hinerat hafa para ta padese yangin mandiskuidao hit ginen este peste. Si Yuus Maase` Señor Noburo ya bai`n hahaso hao gi tinayuyot mame.
Mapunin abuson asagua
Hu tuñgo` na esta pago ta pupuni abuson asagua gi halom gima`ta. Ti hu tuñgo` sesso hafa na para ta puni este na chinatsaga, lao taya` direchota pumega ennao na nanan famaguonta gi halom tano` espanto. Ti ha mirese i prohima ma-aña osino ma-amisa pot metgotña hao ke guiya. Chamo malelefa lahe na ennao i un` a`aña osino abubuso na palaoan, nanan guma`.
Todo klasen doblada linala` kada kasamiento. Lao gi katkuet tatten pettan guma` mabedise na kasamiento, debi ta atetuye muna` guaha inakomprende gi entalo` dos umasagua. Dimas de un` usa i taimamahlao na kodumo, hafa mohon ya un` agañg i asaguamo ya in` diskute gi hilo` pinasensia hafa mas na chalan `nai siña inna` mas antao linala` familian miyo. Na setbe pinasensia kosake siña hamyo na dos umatuñgo` yan umakomprende amano `nai gaige i hale` chinatkomprende.
Usa i chalan diniskuten probleman miyo na dos kosake u satton pas yan na`magof na halom guma` pareho ha` para hamyo na dos yan i man-inosente na famaguon miyo. Muñga masede na ginen abuso gi asaguamo (nanan famaguonmo) unna` mafañago gi entalo` `nos kuantos gi famaguon sensian minalaet kontra hago dispues. Chatpago i para tafa` kontrario i famaguonta pot hita mismo tumutuhon mañan man-aña kontra i nanan famaguonmo.
Hago mismo ni lahe fama` taotao ya un` pasensiaye i asaguamo gi hilo` pinasensia sa` pareho hamyo ma-entrega responsablidat para in` kreansa i famaguon miyo. Huñgan komprendiyon i barañka na plaset linala`. Lao pot mantaotao hit na diaramente ta fafana` ennao na barañka. Estegue` `nai humahalom uson pinasensia yan satton na kinimite para un` pokate gi hilo` konfiansa ennao na homhum chalan. Atetuye puede adumididi` guaha mas inakomprende gi entalo` miyo komo mabendise na kasamiento. Si Yuus Maase`!