Presiso na areglo siha

By
|
Posted on Mar 23 2000
Share

Yangin mohon manma-irensia hit fiñkas ginen mañainata, osino riko Marianas minan laña yan guihan hiyoñg rubentasion, buente ti presiso na ta asegura man-antao siha na areglon publiko piot gi bandan ekonomia.

Muñga manmalefa na yangin homlu` i ekonomia, mas bula chochu` yan apottunidat natibo prumebeniye familian niha. `Nai atlibes masusede pot diskuidon i mefe`na siha na lehislatura, kontodo asunton kriminat mañgahulo` pot chinatsaga.

Dispensayo` sa` sesso hu repite este na asunto. Lao lokue` presiso na tana` fan manhasso i mansabio ni dumiskuida siha na esta man-e`ensinahyao megai na taotaota pot chochu` pago na tiempo. Este na kondision finañagon diskuido gi propio na areglon publiko siha para u katsu i ekonomian Marianas. Taya` duda na didog pinadesen i publiko pago ginen este siha na diskuido.

Pot fabot estudiaye i asunto sin inna` saonao impitu osino imbidiu sa` ti ennao na motibo na manma-elihe hamyo. Chegue kabales checho` linahyan sin inna` lebug i hanom `nai gumigimen i publiko.
****

I publiko esta ti innosiente gi hafa masusesede pago. Sin ditension, ha pega inañgoghoña gi manma-elihe siha na offisiat publiko sa` dañkulo na promesa na para umana` guaha adelanto gi kualidat linala` niha.

Esta pago ha nanañga este siha na promesa ya lastima sa` o`sun lokue` madage nu i hila` koleblan gaga` politika. Pot siakasso na guaha planon miyo manmangagao talo konfiansan publiko, na seguro ya nahoñg checho`mo para un` alibia i megai na manchatsaga pago pot diskuidon miyo.

Debi de in` mirese i guaguan na konfiansan publiko sa` ti basulan Puerto Rico Dump ni man-a`apalopu` pago ya dañkuloña ke gima` siha gi oriyaña. Dios miho!
****

Presiso na u guaha inakomprende gi todo areglon linahyan piot `nai matto gi sumen chafleg na ekonomian Marianas.

Na pasensia hao yan un` sede i ma-estudia na mediko ya guiya u pacha i malañgo na ekonomiata ni gaige pago gi ICU pot diskuiko. Chamo chachansa sa` sosobla chetnot ni solu mediko tumuñgo` umamte.

Pago yangin para un` tampe mamahlaomo, pues fan usa lokue` magagon infetmera kadu sumasaonao hao komo ayudanten mediko. Yangin ti masede hao, pues falag i karaoke` ya un` kanta “Irene Good Night”.

Fino` defunto Congressman Jess Mafnas, “Muñga mafa` un` tuñgo` i ti un` tuñgo`” sa` mas unna` lebog i hanom sin presiso. Ayo na sumen magahet fino` un` amiguho na maulegña mamatkilo sa` ni uno un` fatta nu i taitiniñgo`mo, ke unna` kalaskas sekosmo ya todo lumie` na`tatan kabesamo. Di ba?
****

Yaho este i guaha uma`aguaguat para uma-utot dididi` i pottamonedan lehislatura. Lao maila` ta tutuhon gi ayo na $100,000 i tanaen` ñaiho guato gi Micronesian Development Bank sa` este mage pago `nai manesessita ennao na fiñkasta ti ayo `nai taya` benefision natibon este siha na tano`. Di ba?
****

Kada humanaoyo` katan Garapan, mas menos i numeron bisnis siha giya Garapan. Esta ha lalagnos i los prohimos bentan niha gi kanton potta puede guaha turista mumalague`. Ai na animo i los prohimos para u fan mangana maseha dididi` ganansia.

Ayo na aktibidat i tana` guahahaye `an Huebes, buente mauleg para i taotao tano`. Rason? Kontodo i modun turista matulaika. Mas guaha pago mas inadahe gi pottamonesan niha. Lao, maila` tanae` animo ya ta gastaye dididi` maseha para uson amot hospitat gi manmalañgo siha.
****

Hu soda` i amiguho ha alifofog-gue`. `Nai hu atan talo un` biahe, lamlamña kakagoñg iluña ke kalaña na mataña. Duron chaleg tuyan `nai u faisen para baiho ayao paineña. Pinilogho na monhayan. Ha chule` i pumada ya ha naye lasas dañgasña. Lastima i tiempon kuaresma!

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.